همه چیز در مورد ماهی قرمز عید
جشن نوروز، یکی از زیباترین و پایدارترین رویدادهای مربوط به ایرانیان و ایرانی‌تباران است که در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود. طی هزاران سال، مجموعه‌ای از آیین‌ها و رسوم نوروزی از حاجی‌فیروز و چهارشنبه‌سوری تا خانه‌تکانی و چیدن سفره هفت‌سین و خرید ماهی قرمز عید ، دید و بازدید و سیزده‌به‌در شکل گرفته و در این سرزمین گردش کرده است، هرچند برپایی آیین های آن تفاوت‌هایی در مناطق مختلف ایران دارد .
یکی از این آیین‌های زیبا، گستردن سفره هفت‌سین است که مردم در هر نقطه‌ای از این سرزمین گسترده با ذوق و سلیقه خود، آن را تهیه می‌کنند و در جشن تحویل سال در کنار آن می نشینند. امروزه در ایران، سبزه و سماق، سمنو، سیب، سرکه، سنجد و سیر که همگی مواد خوراکی با ریشه گیاهی هستند، به عنوان اجزای ثابت و نمادین «هفت‌سین» محسوب می‌شوند. اما علاوه بر این هفت عنصر سفره نوروزی یا سفره هفت‌سین، دارای عناصر دیگری است که بدون آنها، سفره عید ناقص است و یکی از این عناصر، ماهی قرمز است.
تاریخچه نگهداری ماهی قرمز در سفره نوروز
گذاشتن ماهی قرمز در سر سفره عید نوروز، یک رسم زیبا و دلپذیر است که بسیاری از خانواده‌های ایرانی، به ویژه کودکان، به آن علاقه زیادی دارند. ماهی قرمز، تاریخی چند هزار ساله را پشت سر گذاشته است تا بتواند به عنوان یکی از قدیمی‌ترین ماهیان خانگی یا زینتی، در سفره‌های هفت‌سین نوروزی ایرانیان به عنوان مهمان کوچکی حضور یابد.
قبلاً فرض می‌شد که این ماهی برای نخستین بار در شرق آسیا و کشورهای چین و ژاپن پرورش داده می‌شود. اما آثار تاریخی که در مناطق گسترده‌ای از ایران کشف شده‌اند و اکنون در موزه‌های معتبر جهان نگهداری می‌شوند، نشان می‌دهند که مردمانی که در مناطقی از ایران زندگی می‌کردند، هزاران سال است که با انواع مختلف ماهی، به ویژه ماهی قرمز، آشنایی داشته‌اند. برخلاف باور رایج، احتمالاً این ماهیان از ایران به چین برده شده و در آنجا به منظور پرورش و انتخاب نژادی، به دستور امپراطوران چینی، از طریق ساخت حوضچه‌ها و آبگیرهای ویژه نگهداری می‌شده‌اند.
نگهداری این ماهی در چرخه تولید، عرضه، خرید و نگهداری، اصول و قوانین خاصی دارد که باید با آنها آشنا بوده و آنها را رعایت کرد. ضروری است که مردم در مورد این موارد باید آگاهی داشته باشند و این موارد را در انتخاب و نگهداری ماهی عید در سفره نوروز خود رعایت کنند.
ظرف مناسب برای نگهداری ماهی عید:
یکی از عوامل مهم برای زنده ماندن ماهی عید، انتخاب یک ظرف مناسب برای نگهداری آن است. ظروفی که ماهی در آنها نگهداری می‌شود، نباید بسیار کوچک باشند. ماهی‌ها به اکسیژن موجود در آب نیاز دارند و این اکسیژن از طریق تماس آب با هوا وارد آب می‌شود. هرچه سطح آب در تنگی کوچک‌تر باشد، کمتر اکسیژن می‌تواند وارد آب شود. بنابراین، سعی کنید از ظروف کوچک برای نگهداری ماهی‌ها استفاده نکنید تا اکسیژن کافی برای ماهی شما فراهم شود.
شرایط آب مناسب برای نگهداری:
آبی که برای زندگی این ماهی انتخاب می‌کنید، باید شرایط مناسبی داشته باشد. برای حذف کامل مواد مضر مانند کلر، قبل از تعویض آب، آب را به مدت یک روز در ظرفی باز نگهداری کرده و سپس آن را برای استفاده به کار ببرید. هرگز اجازه ندهید ظرف ماهی‌ها کثیف شود، زیرا این امر می‌تواند منجر به بیماری، کاهش عمر و در نهایت مرگ آنها شود.
نحوه تعویض آب :
برای تعویض آب ماهی قرمز، باید آب را به صورت تدریجی عوض کنیم و نباید آن را یکباره تعویض کنیم. ابتدا با آرامی نیمی از آب موجود در ظرف ماهی را خارج کنید، سپس آرام‌آرام آب تازه را جایگزین آبی کنید که قبلاً نگه داشته‌اید. در طول هفته، بهتر است یک یا دو بار آب ظرف ماهی قرمز را به این روش تعویض کنید.
مواردی که باید قبل از خرید ماهی عید بدانید:
۱- حتماً ماهی قرمز را از مراکز معتبر و تحت نظارت و کنترل دامپزشکی تهیه کنید. ۲- خرید ماهی از فروشندگانی که آنها را به صورت متراکم و در شرایط نامناسب بهداشتی و زیستی نگهداری می‌کنند، اجتناب کنید. ۳- از خرید ماهی‌هایی که دارای علایم زیر هستند، خودداری کنید:
- باله‌های تا خورده و جمع شده
- لکه‌های پنبه‌مانند در اطراف دهان یا روی سطح بدن ماهی
- زخم یا لکه‌های سفید متمایل به خاکستری یا قرمز روی بدن ماهی
- بدن رنگ پریده و لکه‌لکه شده
- لبه باله‌ها خورده و ساییده شده
- ماهی حالت بی‌قراری دارد و بدون آرامش پیوسته بدن خود را به اطراف می‌مالد.
- چشم‌ها به صورت یک طرفه یا دوطرفه بیرون زده‌اند و پولک‌های ماهی ریخته است.
با رعایت این موارد، بهتر است از خرید ماهی قرمز عید خودداری کنید.
نکات بهداشتی:
1- افراد حساس و دارای سابقه آلرژی باید در تماس با ماهی از دستکش استفاده کنند. 2- همه افرادی که با ماهی یا آب تنگ در تماس هستند، بلافاصله دست‌های خود را با آب و صابون به دقت بشویند. 3- از دست زدن کودکان به ماهیان جلوگیری کنید و به آنها درباره بهداشت فردی و عدم لمس چشم، صورت و دهان پس از کار با آکواریوم آموزش دهید. در صورت بروز هرگونه علائم و ناراحتی پوستی، به پزشک مراجعه کنید. 4- از رها کردن ماهیان زینتی در رودخانه‌ها، تالاب‌ها و آبهای آزاد خودداری کنید. 5- در صورت بروز هرگونه علایم بیماری یا ناراحتی در ماهیان، ماهی بیمار را جدا از سایر ماهیان نگهداری کنید تا جلوی گسترش بیماری را بگیرید. برای برخی بیماری‌ها، نگهداشتن ماهی بیمار در یک لیتر آب با اضافه کردن یک قاشق نمک بدون ید به آن به مدت بیست دقیقه، می‌تواند مفید باشد.
چکار کنیم تا ماهی قرمز نمیرد:
1- به جای نگهداری ماهی در تنگ های کوچک و نامناسب، ماهی را در ظروف شیشه‌ای بزرگ مانند آکواریوم یا تنگ‌های شیشه‌ای بزرگ نگهداری کنید. این کار علاوه بر احساس آزادی و راحتی برای ماهی، اطمینان حاصل می‌کند که آب کافی با اکسیژن برای آن فراهم است و شرایط زندگی مناسبی برای ماهی‌ها ایجاد می‌شود.
2- از قرار دادن آکواریوم‌ها و تنگ‌های ماهی در معرض نور مستقیم آفتاب و یا کنار شومینه‌ها و شوفاژ و بخاری خودداری کنید. نور مستقیم آفتاب می‌تواند دمای آب را افزایش داده و شرایط نامناسبی برای ماهی‌ها ایجاد کند.
3- برای حمل و نقل ماهیان زینتی در بسته‌بندی‌های کوچک (مانند کیسه‌های پلاستیکی مناسب)، حتماً دو برابر حجم آب و فضای خالی از هوا در بسته‌بندی وجود داشته باشد. ماهی نباید بیش از ۲ ساعت در این شرایط نگهداری شود. این اقدامات به حفظ سلامت و زنده ماندن ماهی در حین حمل و نقل کمک می‌کند.
نکات مهم در انتخاب ماهی قرمز عید:
۱- انتخاب درست ماهی در هنگام خرید ماهی قرمز عید بسیار مهم است. ابتدا مطمئن شوید که ماهی سالم و سرحال است. در انتخاب ماهی، به شکل ظاهری آن توجه کنید. بهتر است ماهی اندازه کوچکی (حدود ۱ تا ۲ بند انگشت) داشته باشد.
۲- در مرحله بعد، به بدن ماهی توجه کنید. روی تن ماهی نباید آثاری از فرو رفتگی و برآمدگی غیرمعمول وجود داشته باشد. پولک‌های ماهی باید یکدست و سالم باشند و بدون هیچ زخم، آثار قرمزی و سفیدی باشند.
۳- دقت کنید که چشم‌های ماهی باید شفاف و براق باشند، ماهی که چشم های مات یا محو دارد را انتخاب نکنید . همچنین ماهی باید به آرامی تنفس کند و شنای آن آرام و متعادل باشد.
۴- از خرید ماهیانی که بر روی بدن یا پوستشان لکه‌های غیرمعمول، پوسته‌های متخلخل یا جای زخم دیده می‌شود، خودداری کنید.
۵- در آخر، از محیط فروشگاه یا مکانی که ماهی را تهیه می‌کنید، مطمئن شوید که شرایط بهداشتی و آب آکواریوم ماهیان درست است و ماهی‌ها در محیط مناسب نگهداری شده‌اند.
با رعایت این نکات، میتوانید ماهی قرمز عیدی سالم و با کیفیت را خریداری کنید.
نکات مهم در نگهداری ماهی قرمز عید:
- ظرف مناسب برای نگهداری ماهی: قبل از خرید ماهی قرمز ، به محل مناسبی برای نگهداری آن فکر کنید. هرچه تنگ ماهی بزرگتر باشد بهتر است .
- اگر ماهی را در کیسه های پلاستیکی خریداری کردید، بیش از ۲ ساعت آن را در این شرایط نگه ندارید.
- میزان آب باید به نسبت ۱/۳ حجم پلاستیک آب و ۲/۳ بقیه فضای خالی باشد.
- به سرعت ماهی را به ظرف مناسب منتقل کنید.
- ماهی قرمز معمولاً در آکواریوم یا تنگ نگهداری می‌شود. بین آکواریوم و تنگ، آکواریوم بهترین انتخاب است. اما اگر تجهیزات و فضای لازم برای آکواریوم ندارید، میتوانید از تنگ استفاده کنید. در تنگ ماهی، توجه کنید که دهانه آن گشاد باشد تا اکسیژن کافی به ماهی برسد و عمر آن طولانی‌تر شود.
- اندازه تنگ ماهی باید به اندازه‌ای باشد که حدود ۱۰ لیتر آب را در خود جای دهد. برای نگهداری یک ماهی قرمز، حداقل یک ظرف با ظرفیت ۵/۵ لیتر آب لازم است. هرچه تعداد ماهیان بیشتر باشد، به فضا و آب بیشتری نیاز خواهد بود.
- هر بار که تنگ ماهی قرمز را می‌شوید، از هیچ شوینده شیمیایی استفاده نکنید. هفته‌ای یک یا دو بار، تنگ ماهی قرمز را تمیز کنید و آلودگی‌ها را پاک نمایید.
- برای کف تنگ ماهی قرمز، از سنگریزه‌های طبیعی استفاده کنید. سنگریزه‌های مصنوعی و رنگی مناسب نیستند. همچنین، دقت کنید که سنگریزه‌ها لبه‌های تیز نداشته باشند تا به ماهی آسیب نرسانند. میزان استفاده از سنگریزه‌ها را زیاد نگیرید و قبل از قرار دادن در تنگ، آنها را بچوشانید .
- میتوانید از گیاهان طبیعی در تنگ ماهی قرمز استفاده کنید، اما حتماً درباره آنها تحقیق کنید .
آب مناسب برای نگهداری ماهی قرمز:
برای نگهداری ماهی عید، آبی که استفاده می‌کنید باید بدون کلر باشد. برای حذف کلر، آب را به مدت ۲۴ ساعت در دمای محیط قرار دهید.
در هنگام تعویض آب، حدود ۱/۳ یا ۱/۴ حجم آب قبلی را در یک ظرف جداگانه نگه دارید. به جای تعویض کامل آب، به تدریج آب را عوض کنید. پس از تمیز کردن ظرف، آب قدیمی و ماهی را به تنگ تمیز بازگردانید و آب تمیز بدون کلر اضافه کنید.
دمای مناسب برای آب ماهی عید:
- محل قرار دادن تنگ ماهی قرمز عید نباید خیلی سرد یا خیلی گرم باشد. از قرار دادن تنگ در نزدیکی بخاری یا در یخچال خودداری کنید.
- ماهی‌های قرمز را در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار ندهید، ظرف آن را در مکانی قرار دهید که سیکل طبیعی روز و شب را تجربه کنند.
- دمای مناسب برای آب و محیط نگهداری ماهی قرمز عید حدود ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است، اما تغییرات ناگهانی دما را به آنها وارد نکنید. به عنوان مثال، ماهی قرمز را به صورت ناگهانی از دمای ۱۵ درجه به ۲۵ درجه منتقل نکنید.
مدت زمانی که ماهی عید بدون غذا می‌تواند زنده بماند:
عموماً این ماهی می‌تواند تا یک هفته بدون غذا زنده بماند. اما در صورتی که در ایام تعطیلات عید به سفر می‌روید، بهتر است مسئولیت نگهداری ماهی را به شخص یا افراد مورد اعتماد بسپارید. در غیر این صورت، میتوانید ماهی را به فروشگاه‌های آکواریوم بسپارید تا با شرایط مناسب از آن مراقبت کنند. همچنین میتوانید از یک غذاریز اتوماتیک استفاده نمایید . شما میتوانید با مراجعه به سایت آکوابی انواع مختلف این محصول را تهیه کنید .
همچنین، از رها کردن و انداختن ماهیان در رودخانه‌ها و جریان‌های آب خودداری کنید .
نکات بهداشتی در نگهداری ماهی قرمز:
- تا جای ممکن، از لمس مستقیم ماهی قرمز خودداری کنید، زیرا برخی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند.
- پس از تماس با ماهی و عوض کردن آب آن، دست خود را با صابون یا مایع شستشو بشویید.
- به کودکان بیاموزید که دستشان را در تنگ ماهی فرو نبرند و به صورت خودشان آن را نزنند. در صورت بروز هرگونه حساسیت با ماهی و تماس با آن، به پزشک مراجعه کنید.
اولین دیدگاه را ثبت کنید