ماهی پیرانا

• نام: ماهی پیرانا
• نام علمی: Pygocentrus nattereri
• خانواده: کاراسین ها یا کار اسیده ها (Serrasalmus nattereri characidae)
• انواع پیرانا: شکم قرمز (سینه سرخ)، پیرانا سیاه، پیرانا سفید ، پیرانا ناتری، پیرانای خالدار
• زیستگاه اصلی: رودخانه آمازون (رودخانه های آمریکای جنوبی)
• دما: ٢٤ -۲۸ درجه سانتیگراد
• 6 – 7.5 = pH
•  حداکثر اندازه : ٤٠ سانتیمتر
• بزرگ ترین تهدید: پیراناهای دیگر

ماهیهای پیرانا به خاطر قدرت تایید شده در خوردن حیوانات بزرگ و انسانها در زمانی کم شناخته شده هستند اگرچه تاکنون رویدادی از مرگ انسان به وسیله ی این ماهی ثبت نشده است ولی انسانها پیرانا را برای مصرف غذایی صید میکنند، زیرا گوشت پیرانا خوش طعم و مطبوع است.

پیرانا معمولاً از ماهیهای کوچکتر تغذیه میکند و این کار اغلب به سادگی با گاز گرفتن از فلس یا باله ی آنها صورت می پذیرد ولی این ماهیها تحت شرایط معین به خصوص اگر در یک دریاچه ی خشک به دام بیافتند به هر نوع حیوان دیگری که اشتباهاً در آب بیافتد حمله خواهند کرد. البته فقط چهار یا پنج گونه از مجموع ۲۰ گونه ی پیرانا از این لحاظ خطرناک هستند.

ماهیهای پیرانا منطقه هایی از آبهای آمریکای جنوبی را که دارای آبهای تازه است به عنوان محل زندگی انتخاب میکنند و گونه های گوشتخوار در قالب دسته های بزرگ ماهی به سوی خون و همچنین حرکت در آب جذب میشوند. بعضی از قبایل هندی ساکن آمریکای جنوبی به طور سنتی از دندانهای پیرانا به عنوان ابزارهای بریدن استفاده میکنند.

از معروف ترین عضو خانواده کاراسین ها پیرانا است که بیشتر از خانواده سراسالموس بوده و بیش از ۱۰ گونه از آن در آبهای امریکای جنوبی یافت میشود، بیشتر انواع آن دارای بدنی پهن شبیه ماهی سیم هستند. از معروفترین نوع آکواریومی آن ماهی پیرانای شکم قرمز است که طول آن تا ۲۵ سانتی متر میرسد. این گونه و برخی از گونه های نزدیک به آن در آبهای قسمت های آمریکای جنوبی زندگی میکنند ، حوزه ها و شاخه های رودخانه آمازون محل زندگی پیرانای شکم سرخ میباشد که یک منطقه ی کاملا وسیع در آمریکای جنوبی است و تقریباً در هر شاخه از رودخانه ی آمازون میتوان آنها را پیدا کرد .

با این که پیرانا به درنده خویی مشهور است کودکان بومی بدون هیچ درنگی به درون رودخانه هایی می پرند که پر از پیراناست زیرا افراد محلی میدانند که پیرانا هیچگاه در رودخانه ای که از انواع ماهیهای ریز است به انسان حمله نمی کند زیرا در آنجا غذای کافی برای او وجود دارد . پیراناها فقط در صورتی خطرناک میشوند که بدون غذای کافی در مردابهای در حال خشک شدن اسیر شوند و شدیدا به حال گرسنگی بیافتند.

با این همه پیرانا ماهی مهاجم و درنده ای است که باید با احتیاط در آکواریوم ها نگه داشته شود زیرا ممکن است با دندانهای غیرعادی خود صاحبان آکواریوم را گاز بگیرد، با این همه بسیاری از افراد ممکن است علاقه داشته باشند پیرانا را در آکواریوم های شخصی نگهداری نمایند.

در واقع باید گفت پیرانا مخصوصا ماهی بالغ برای یک آکواریم خانگی مناسب نیست، البته یک گروه از ماهی های جوان پیرانا را میتوان چندین ماه در یک آکواریوم ۱۵۰ لیتری نگهداری کرد ولی وقتی ماهی های بالغ میشوند به طور معنی داری به افزایش فضای زیست احتیاج پیدا میکنند با این که ماهی های پیرانا به طور دسته جمعی زندگی میکنند ولی هر فرد بالغ از اجتماع این ماهیها به فضای امن کافی برای زندگی نیاز دارد و در صورت محدود شدن فضای زیست آنها یک جریان دور زننده به وجود میآید به این صورت که ماهیهای بالغ نسبت به هم عصبانی و متشنج و بسیار پرخاشگر میشوند و به زودی حملات جدی و شدیدی را آغاز میکنند که در پایان فقط ماهیهای قویتر از این برخوردها جان به در میبرند و این حالت برای ماهی پیرانا به هیچ وجه مناسب نیست زیرا همان طور که گفته شد پیرانا یک ماهی اجتماعی با زندگی دسته جمعی میباشد به طور متوسط برای هر پیرانای بالغ به اندازه ی ۱۰۰ لیتر حجم باید در نظر گرفته شود که این به معنی ٦٠٠ لیتر برای شش پیرانای بالغ میباشد.

جنسیت پیرانا قبل از بلوغ از نظر ظاهری قابل تشخیص نیست ولی در هنگام بلوغ پیرانای نر دارای پوستی تیره تر و پیرانای ماده دارای شکمی بزرگتر می شود. ماهیهای پیرانا برخلاف دیگر اعضای خانواده ی خود یعنی کاراسین ها تخمهای خود را نمیخورند بلکه از آنها مراقبت میکنند.

نام پیرانای شکم سرخ به دوگونه ی مختلف از ماهی پیرانا اطلاق میشود که عبارت اند از:

1. پیگوستروس نترری مربوط به رودخانه آمازون و شعب آن است.
2. پیگوستروس پیرایا که یک نمونه ی 50 تا 60 سانتیمتری از این جنس بوده و فقط در آبهای سان فرانسیسکو یافت میشود.

دندان ها ماهی پیرانا

سایر گونه های بدنامی که اعضای جنس سراسالموس هستند مثل پیرانا به وحشی بودن معروف نیستند. یک واقعیت جالب توجه در مورد ماهی های پیرانا این است که آنها دندانهای خود را مانند جنس کروکودیل، در طول دوران زندگیشان جایگزین می کنند البته آنها به جای جایگزین کردن دندانها به طور یکی یکی کل ردیف دندانهایشان را به چهار قسمت تقسیم کرده یعنی هر ردیف به دو قسمت و سپس هر یک چهارم از دندانها را که جایگزین کردند نوبت به یک چهارم بعدی میرسد و همین طور تا آخر .

این روند بدان معنی است که در یک زمان حداکثر یکی از چهار قسمت تعیین شده ممکن است بدون دندان باقی بماند و دندانهای جدید دو روز بعد در جای دندانهای قبلی که افتاده اند رویش پیدا می کند. علت این نحو ریختن دندان شکل خاص استخوان بندی دندانی در پیرانا است که در آن هر دندان در دندانهای اطراف خود قفل میشود و این یعنی در بین دندانهای پیرانا درز وجود نداشته و لثه ی آنها نیز فقط در قسمت فوقانی دندانها بوده و تا بین دندانها پیش روی نمیکند.

پس کل ردیف دندانها مثل لبه ی یک چاقوی برنده به هم چفت میشوند که این قابلیت به آنها امکان میدهد تکه های بزرگی از گوشت شکار خود را به آسانی پاره کنند و نیازی به یادآوری نیست که دندانهای پیرانا به قدری محکم و سخت هستند که میتوانند این لبه ی تیز را تا مدت زیادی حفظ کنند و در صورت کند شدن ،آن پیرانا دندانهای خود را همانطور که شرح داده شد جایگزین مینماید.

این ماهیهای قوی دارای بدنی به رنگ نقره ای و طوسی و  فضای شکمی به رنگ قرمز هستند و هنگامی که دندان های تیز و برنده ی خود را نمایش میدهند بسیار تهدید آمیز به نظر میرسند همچنین وقتی در برابر نور خورشید قرار میگیرند بدن آنها تلألو طلایی رنگی از خود نشان میدهند.

نحوه ی تولید مثل این ماهها به این صورت است که پس از جفت گیری ماهی ماده تخم ریزی میکند و ماهی نر وظیفه ی مراقبت از تخمها را بر عهده میگیرد در طول مدت محافظت از تخم ها ماهی نر بسیار پرخاشگر است و به هیچ ماهی دیگری اجازه ی نزدیک شدن به توده ی تخمها را نمی دهد.

تغذیه ماهی پیرانا

۵۰۰ گونه از پیرانا وجود دارد که بیشتر آنها گیاهخوار هستند و بیشتر ترجیح میدهند از گیاهان به عنوان غذا استفاده نمایند. در هر حال گونه ی مورد بحث از پیرانا یک جانور گوشتخوار است و اگر در شرایط سختی از نظر تأمین مواد غذایی قرار گرفته باشد حتی ممکن است انگشت فردی را هم که با بی احتیاطی در آب قرار گرفته است گاز بگیرد.

همین طور در حالت عادی پیرانا به انسان یا هر نوع جانور دیگر که زخمی شده باشد و در آب قرار گرفته باشد نیز حمله ور میشود به طور مثال اگر یک گاو زخمی از روی یک پل به درون رودخانه ای که پیرانا در آن زیست میکند، پرت شود در حدود ۱۵ دقیقه بعد استخوانهای گاو بر روی آب مشاهده ی میشود و این کار معمولاً توسط یک گروه از پیراناهای بالغ قابل انجام است.

رفتار و خلق وخو ماهی ماهی پیرانا

در حقیقت به طور قطع ماهی های پیرانا یکی از درنده خوترین ماهیهای شناخته شده در نوع خود میباشند و از این حیث در آمریکای غربی مشهور میباشند ولی بر اساس مطالعات برخی محققان بسیاری از گونه های پیرانا بی خطر میباشند و تنها گونه ی گوشتخوار این موجود همان پیرانای شکم سرخ میباشد.

همچنین مطالعات نشان میدهد که پیرانای شکم سرخ ترجیح میدهد از ناحیه ی باله ی دمی یا فلس طعمه در صورتی که ماهی باشد تغذیه کند تا این که آن را یک جا ببلعد. یکی از محققان در جریان بررسی های خود در مورد گستردگی زندگی ماهی های پیرانا به جنوب آمریکا سفر می کند و در آنجا در می یابد که شمار کثیری از این ماهی ها در رودخانه های آمریکای جنوبی وجود دارند و تعداد آنها بسیار بیشتر از مقداری است که تصور می شد.

همچنین در رودخانه های ونزوئلا و پرو بیشتر گونه های بی خطر این ماهی یافت میشوند ولی در آب های این مناطق نیز انواع درنده ی این جانور وجود دارند که ماهی گیران محلی با قرار دادن طعمه هایی از گوشت آنها را شکار میکنند که باید گفت این کار به مهارت زیادی احتیاج دارد زیرا در صورتی که ماهیهای پیرانای بزرگی به طرف طعمه جذب شوند آنگاه خطر خود صیاد را نیز تهدید خواهد کرد.

همان طور که میدانید ماهیها خونسرد هستند و تا کنون به طور تخمینی ۲۰,۰۰۰ گونه ماهی شناخته شده است که بعضی از گونه های آنها تنها محدوده ی کوچکی از تغییرات محیط زیست خود را تحمل می کنند، در میان ماهیها ماهی پیرانا که به خانواده ی کاراسین تعلق دارد  ۱۱۰۰ گونه دیگر علاوه بر پیرانا در این خانواده قرار دارند، بدین ترتیب این خانواده بزرگترین گروه از ماهیها را در میان خانواده های ماهیان ساکن آبهای شیرین تشکیل میدهد.

همه ی ماهی های خانواده ی کاراسین دارای بدنی رنگی با رنگهای روشن و درخشان هستند. در این خانواده گونه های گوشتخوار و گیاه خوار با هم وجود دارد. و بسیاری از گونه ها مثل پیرانای شکم سرخ اجتماعی زندگی میکنند.

از میان ۱۱۰۰ گونه ماهی موجود در خانواده ی کاراسین در حدود ۳۰ گونه مربوط به پیرانا میشود که در مورد رفتار آنها از لحاظ درنده بودن مبالغه شده است زیرا همانطور که گفته شد فقط گونه های محدودی گوشتخوار بوده و از این میان فقط پیرانای شکم سرخ می تواند برای انسان خطرناک باشد و بومیان آمریکای جنوبی نیز از این مطلب آگاه بوده و به راحتی در رودخانه هایی که گونه های مختلف پیرانا در آن زندگی میکند شنا میکنند و حتی گوشت پیرانا یک منبع رایج غذایی برای مردم آن سرزمین به شمار میرود.

پیرانای شکم سرخ مانند سایر ماهی های گوشتخوار به بوی خون در آب حساس میباشد و در حقیقت این مکانیسم که راهی به سمت طعمه ها ایجاد میکند  همان احساس بوی خون در آب میباشد و در گونه های بزرگتر این حساسیت بیشتر نیز می شود.

همان طور که گفته شد دندانهای پیرانا برای تکه کردن و بلعیدن طعمه سازش یافته است؛ شکل دندانهای او مثلثی و بسیار تیز است تا جایی که بومیان مناطق آمازون از دندان های پیراناهای بزرگ برای ساختن نوعی قیچی استفاده می کنند.

پیراناها در طول به ثمر رسیدن تخمهایشان دارای یک رفتار بسیار تهاجمی هستند و به هیچ ماهی دیگری اجازه ی نزدیک شدن به قلمرو خود را نمیدهند، گستره ی انتشار این ماهی به طور عمده در شمال آمریکای جنوبی است.

نگهداری ماهی پیرانا

این ماهی برای نگهداری در آکواریوم ماهی مناسبی به شمار میرود به شرط آن که اندازه ی آکوایوم با افزایش سن او افزایش یابد و همچنین این ماهی به کیفیت آب بسیار حساس است و بایستی آب با pH و کیفیت مناسب برای او تهیه کرد.

پیرانای شکم سرخ بیشتر عمر خود را بی حرکت میگذراند ولی در صورت نیاز میتواند با سرعت غیر قابل انتظاری شنا کند در حقیقت باید گفت این ماهی در مناطق آمریکای جنوبی در جایی که زیستگاه او محسوب می شود، شهرت زیادی به درندگی و خونریزی دارد این ماهی به صورت دسته جمعی در آبهای کم عمق زندگی میکند و میتواند به هر موجودی که ممکن است بر حسب اتفاق در رودخانه پرت شود حمله کرده و در مدت زمان خیلی کمی اسکلت او را خالی از گوشت پس بفرستد.

به هر حال توصیه میشود اگر مایل به خرید یک ماهی زیبا و با شکوه برای آکواریوم خود هستید، قبل از تصمیم گیری در مورد خرید پیرانا همه ی اطلاعات لازم در مورد ماهی گوشتخوار را به دست آورید.زیرا در صورت عدم اطلاع از موراد لازم ممکن است در انتها از خرید این ماهی ناامید شوید.

در ایالت هایی از آمریکا که دارای آب و هوای گرم تری هستند، نگه داری این ماهی ممنوع است زیرا این ماهی استوایی است و در آب و هوای گرم تکثیر پیدا میکند و با آزاد شدن در رودخانه خطری برای دیگر شکل های حیات در یک زیستگاه مشترک محسوب میشود، این ماهیها از نظر رنگ تنوع زیادی دارند و حتی افراد یک گونه نیز با قرار گرفتن در شرایط زیستی مختلف خصوصیات ظاهری مختلفی از خود نشان میدهند.

همچنین این خصوصیات ظاهری در سنین مختلف نیز برای افراد یک گونه از پیرانا متفاوت است. چنان که نمونه های جوان دارای بدنی کشیده هستند و پشت بدن آنها در امتداد ستون مهره ها آبی خاکستری است و دو پهلوی آنها دارای رنگ سبز زیتونی ظریف و زیبایی میباشد و نقاط متعدد نقره ای فلز رنگی نیز بر روی بدن آنها وجود دارد که ظاهر زیبایی به آن میبخشد.

 ماهی پیرانا در حالت بالغ علاوه بر خصوصیات یاد شده دارای شکم قرمز رنگی نیز میشود که نام او نیز به همین خاطر پیرانای شکم سرخ است . در مواقعی که نتواند به قلمرو قابل قبولی برای خود دست پیدا کند و از لحاظ حرکت و انتقال در محدودیت قرار بگیرد رفتار اجتماعی خود را از دست میدهد و به یک ماهی درنده و مهاجم تبدیل میشود. این حالت به خصوص در آکواریوم هایی که فضای کافی برای نگهداری این ماهی ندارند بیشتر به وجود می آید و اگر ادامه پیدا کند منجر به این میشود که ماهیها به یکدیگر حمله میکنند و صدمات جدی و غیر قابل برگشتی نیز در ناحیه ی باله ی دمی یا بدن به یکدیگر وارد می سازند.

در هنگام خرید پیرانا برای آکواریم باید یک دسته ی جوان که در آن ماهی ها اندازه ی کوچکی داشته باشد انتخاب شود و نیز باید دقت کرد که همه ی ماهیها باید در یک نوبت وارد آکواریوم شوند و پس از جایگزین شدن آنها در آکواریوم نباید ماهی دیگری از آن گونه به جمع اضافه شود. انتخاب و خرید این ماهی ها به صورت گروهی و قرار دادن آنها در زیستگاهشان در یک زمان به آنها اجازه میدهد که با یکدیگر خو گرفته و یک گروه را تشکیل دهند.

ماهیهای پیرانا در آکواریوم خیلی زود در برابر شرایط نامساعد واکنش نشان میدهند و در مقابل شوکهای احتمالی حساسند، برای فراهم کردن محیطی آرام برای این ماهی باید از گیاهان آبی مناطق آمازون در آکواریوم استفاده کرد و به این ماهی اجازه داد تا قلمرو امنی در میان این گیاهان برای خود اختیار کند.

بهترین و زیباترین حالت این ماهی را میتوان هنگامی مشاهده کرد که نور خورشید به طور مستقیم به آکواریوم بتابد. در این حال ماهیهای بالغ در انعکاس نور بسیار زیبا به نظر میرسند و لکه های نقره ای و طلایی بدن آنها در نور آفتاب می درخشد.

تغذیه ی پیرانای شکم سرخ باید بنابر طبیعت او انجام گیرد. این جانور گوشتخوار است و معمولاً از طعمه های زنده مانند کرم خاکی یا ماهیهای کوچک دیگر تغذیه میکند ولی تکه های گوشت گاو یا قلب آن نیز میتواند مورد استفاده قرار بگیرد در هنگام غذا دادن به پیرانا نباید دست را داخل آکواریوم نمود.

هم چنین شرایط آبی که پیرانا در آن نگهداری میشود باید به این شرح باشد، این ماهی فعال به مقدار زیادی اکسیژن محلول در آب نیاز دارد و آب نباید ساکن باشد بلکه بایستی به وسیلهٔ تجهیزاتی از قبیل فیلترهای داخلی آب را در آکواریوم در جریان نگه داشت.